Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela

Krótkie wywiady dotyczące Żyda Jakuba Pellera — znanego starszym mieszkańcom powiatu gorlickiego jako człowieka „doskonale składającego połamane kończyny” mimo braku dyplomu lekarskiego. Do przypomnienia postaci Jakuba Pellera zachęcił mnie prof. Andrzej Jaczewski, którego opowieść o „składaczu kości” zaowocowała poszukiwaniem kolejnych osób pamiętających go.

O Jakubie Pellerze opowiedzieli:

— Andrzej Jaczewski
— Roman Trojanowicz
— Maria Janik
— Zbigniew Majcher (w swoim wywiadzie w 35 minucie)

Wspomnienia prof. Andrzeja Jaczewskiego o Jakubie Pellerze — Żydzie, który składał kości.

Andrzej Jaczewski
Pediatra, seksuolog, pedagog, prof. dr hab. medycyny i pedagogiki. Urodził się 20 września 1929 roku w Piastowie, zmarł 13 października 2020 roku. Podczas okupacji był członkiem Szarych Szeregów, natomiast od 1939 roku członkiem ZHP. Pracował jako ordynator Oddziału Dziecięcego Szpitala w Gorlicach, w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie, w Akademii Medycznej w Warszawie, w Uniwersytecie Warszawskim oraz Uniwersytecie w Koln. Współtworzył pierwszą w Warszawie przychodnię dla narkomanów. Przez 27 lat prowadził w telewizji programy oświatowe nauki o człowieku. Był inicjatorem podpisania umowy w celu stworzenia zamiejscowej sali wykładowej Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie. Jest autorem bloga www.tokfm.pl/blogi/cicer-cum-caule, pisze felietony na www.gazeta.pl. Jest także autorem wielu książek popularno-naukowych dla młodzieży (niektóre z nich są dostępne w naszej bibliotece).

Wywiad z panem prof. Andrzejem Jaczewskim przeprowadzony przez Urszulę Karasińską (pracownika MBP w Gorlicach) w Ropkach.

Spis treści:
00:00:15 — „Pellera pamiętam bardzo dobrze” — opis mężczyzny 
00:00:45 — „Peller znany jako znachor składający kończyny robił konkurencję chirurgom” 
00:01:30 — wspomnienie głośnego w Gorlicach zdarzenia — skręcenie nogi przez panią Michalską i przypadkowa pomoc Jakuba Pellera 
00:02:17 — złożenie przez gorlicki szpital pisma do sądu — wniosku o zakaz wykonywania przez Jakuba Pellera praktyki lekarskiej; Andrzej Jaczewski — biegły sądowy, Potocki — sędzia
00:03:13 — „mój dziadek nastawiał kości, mój ojciec nastawiał kości, ja się od nich nauczyłem” — wspomnienie słów wypowiedzianych przez Jakuba Pellera 
00:03:37 — przekonanie Jakuba Pellera o tym, że gdyby miał dostęp do rentgena, to nie zdarzałyby mu się błędy w nastawianiu kości 
00:04:05 — pytanie jednego z sekretarzy partii KM PZPR skierowane do szpitala o możliwość udostępnienia Pellerowi rentgena

Wywiad z panem Romanem Trojanowiczem o Żydzie Jakubie Pellerze, który nie będąc lekarzem, potrafił doskonale składać połamane kości.

Roman Trojanowicz 
Urodzony 3 sierpnia 1948 roku w Ropicy Polskiej. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Bobowej, ukończył germanistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 1974–2007 Starszy Cechu Rzemiosł i Przedsiębiorczości. Do 2007 roku razem z matką prowadził Zakład Szklarski założony przez ojca. W okresie 1994–1998 radny Rady Miasta Gorlice i delegat do Sejmiku Nowosądeckiego. Od 1998 do 2002 roku radny i wiceprzewodniczący Rady Powiatu Gorlickiego. Obecnie dyrektor Branżowej Szkoły I Stopnia Cechu Rzemiosł i Przedsiębiorczości w Gorlicach. Od 2017 roku prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Gorlickiej.

Wywiad z panem Romanem Trojanowiczem przeprowadzony przez Urszulę Karasińską (pracownika MBP w Gorlicach) w Bibliotece Naukowo-Technicznej w Gorlicach.

Spis treści: 
00:00:31 — znajomość rodziców Romana Trojanowicza z Jakubem Pellerem; podanie jego adresu zamieszkania w latach 50. XX wieku 
00:01:10 — Jakub Peller — opis wyglądu 
00:01:45 — pomoc Jakuba Pellera w znalezieniu lokalu na zakład rodzicom Romana Trojanowicza 
00:02:43 — pomoc Jakuba Pellera dr. Krasowskiemu przy skomplikowanych złamaniach (na prośbę tego drugiego) 
00:03:20 — „on (Peller — przyp. red.) nigdy nie mówił, że jest lekarzem” 
00:03:55 — wyjazd Jakuba Pellera z Polski do Kanady; odwiedziny u Pellera ojca Romana Trojanowicza 
00:04:28 — „mój tatuś opowiadał mi, że Peller ma potężną klinikę ortopedyczno-chirurgiczną”
00:05:03 — „tę opowieść tatuś potwierdzał zdjęciami z Ameryki” 
00:05:42 — wspomnienie Jakuba Pellera zapamiętanego z lat dzieciństwa 
00:06:10 — „jestem przekonany, że gdybym się połamał, rodzice skorzystaliby z pomocy Jakuba Pellera”

Pani Maria Janik opowiada o Żydzie Jakubie Pellerze i jego uczniu, a swoim ojcu, Władysławie Wałędze.

Maria Janik 
Urodzona 23 marca 1951 roku w Łużnej. Córka Władysława Wałęgi. Pracowała w Urzędzie Gminy w Łużnej. Obecnie przebywa na emeryturze. 

Wywiad z panią Marią Janik — córką Władysława Wałęgi — przeprowadzony przez Urszulę Karasińską (pracownika MBP w Gorlicach) w Łużnej.

Spis treści: 
00:00:25 — Janik Maria — łużnianka z urodzenia i wyboru 
00:02:30 — częste ukrywanie się Jakuba Pellera w domu Wałęgów; nauka składania kości 
00:03:45 — pomoc Marii Janik (jako dziecka) przy składaniu kości przez ojca Władysława Wałęgę 
00:04:30 — „zdarzało się, że pacjenci zaopatrzeni w gips w szpitalu przyjeżdżali do ojca, by ten poskładał połamane kości od nowa” 
00:05:10 — „nikt nie narzekał na fachowość Władysława Wałęgi” 
00:05:45 — samodzielne poskładanie sobie kości policzkowych (złamanych w wypadku) celem uniknięcia operacji w Rzeszowie 
00:07:10 — „ojciec nigdy nie miał żadnych nieprzyjemności w związku ze składaniem kończyn” 
00:07:40 — pukanie do drzwi domu z prośbą o pomoc przy złamaniach jeszcze dziesięć lat po śmierci Władysława Wałęgi 
00:08:10 — „ojciec zawsze mówił, że dzięki Pellerowi ma fach w ręku”