Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela
Żywa historia Gorlic — wywiad z profesorem Tadeuszem Cegielskim
Wywiad z profesorem Tadeuszem Cegielskim dotyczący jego dziadka Franciszka Rzihy — gorlickiego naftowca.
Tadeusz Cegielski
Profesor Tadeusz Cegielski urodzony 1 stycznia 1948 roku w Krakowie, historyk, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego (1996), wolnomularz. Ukończył historię na Uniwersytecie Warszawskim (1973), doktorat (1980), habilitacja (1994). W latach 2000–2003 Wielki Mistrz Wielkiej Loży Narodowej Polski, obecnie Wielki Mistrz Honorowy WLNP oraz Wielki Namiestnik (zastępca) Wielkiego Komandora Rady Najwyższej Polski 33. stopnia Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego. Opublikował kilkaset tekstów naukowych poświęconych historii kultury. W 2010 roku zadebiutował jako autor powieści kryminalnej „Morderstwo w alei Róż”. Z Gorlicami związany poprzez rodzinę — dziadków Olgę i Franciszka Rzihów oraz rodziców Marię i Longina Cegielskich. W młodości często przebywał u dziadków mieszkających w „Rzihówce” przy ulicy Wróblewskiego w Gorlicach. Jego synem jest Maksymilian „Max” Cegielski, dziennikarz, pisarz, prezenter radiowy i telewizyjny.
Zapraszamy do galerii fotografii dostępnej na dole strony.
Wywiad z panem prof. Tadeuszem Cegielskim przeprowadzony 27 lipca 2022 roku przez Urszulę Karasińską w Gorlicach.
Serdeczne podziękowanie dla pani Magdaleny Miller za pomoc w poszukiwaniach osób chętnych do udzielenia wywiadu.
Spis treści:
00:00:01 — przyjazd do Gorlic na Festiwal im. Piotra Nowaka, przyjaciela profesora od 1969 r.
00:01:48 — „Mój dziadek nazywał się Franz Rziha” — historia rodziny
00:03:30 — „Dziadek został Polakiem całkowicie z wyboru” — otrzymanie dyplomu z nadaniem polskiego obywatelstwa w 1933 r. od prezydenta Ignacego Mościckiego
00:10:00 — następny wybór Franciszka Rzihy — zawód naftowca
00:11:35 — początki przemysłu naftowego w gorlickim, opis działania spółek naftowych
00:13:45 — Franciszek Rziha — majster, wiertacz, dyrektor kopalni naftowych, marzenia o własnym biznesie
00:17:36 — wyjazd z bratem do Argentyny i Brazylii w 1913 r.
00:19:50 — „Dziadek zakochał się w Brazylii”; rodzinne powiedzonko „Pojedziemy jeszcze do Brazylii” — symbol marzenia, niosącego w ciężkich chwilach pocieszenie
00:21:30 — Franciszek Rziha podczas I wojny światowej
00:29:07 — świadek rewolucji bolszewickiej w Piotrogrodzie (Petersburg)
00:31:55 — powrót do Gorlic, praca w spółkach naftowych, opowieść o hochsztaplerach z tytułami arystokratycznymi
00:35:15 — Franciszek Rziha samodzielny przedsiębiorca na początku lat 20. XX wieku; szyb „Śląsk” w Szymbarku nazwany na cześć I Powstania Śląskiego przynoszący jako pierwszy zysk z wydobycia ropy; opis innych szybów i ich lokalizacje
00:40:30 — córka Wilhelma Grodyńskiego — Olga (1898–1965), doktor Wydziału Filozofii UJ, nauczycielka w gorlickim „Kromerze”, babcia Tadeusza Cegielskiego; historia miłości Franciszka Rzihy
00:45:18 — zamieszkanie Franciszka Rzihy w Szymbarku, opis miejsca, próby odzyskania dworku po II wojnie światowej
00:47:45 — gra va banque — Franciszek Rziha „wygrywa” wielką ropę z szybów na terenie między Magdaleną a Taborówką i staje się milionerem; jego firma była wśród 10 przedsiębiorstw w Polsce o największym wydobyciu ropy
00:52:40 — naziemny rurociąg z Magdaleny na stację kolejową, który istniał jeszcze w latach 50. XX wieku
00:54:20 — pasje Franciszka Rzihy; wielbiciel nowoczesności i postępu
00:55:20 — budowa domu — „Rzihówki” w Gorlicach wg projektu Józefa Baruta; opis budynku i wyposażenia
00:58:10 — przyjazd żony Franciszka — Olgi i córki — Marii do Gorlic w 1934 r.; opis dziadków i ich małżeństwa
01:01:00 — Olga Rziha nauczycielką w gorlickim gimnazjum od 1934 r. aż do śmierci w 1965 r.; w czasie okupacji nauczycielka tajnego nauczania
01:02:40 — ks. katecheta Teofil Górnicki pilnujący moralności uczniów, mierzący długość spódnic uczennic wedle wymogu 8 cm za kolana
01:09:45 — pomysł Franciszka Rzihy na zmianę branży na hotelarstwo; zabawne okoliczności kupna hotelu Savoy w Pradze na Hradczanach znacjonalizowanego przez Czechów
01:11:45 — kupno parceli pod hotel koło Patrii Kiepury w Krynicy Górskiej przy ul. Pułaskiego
01:13:47 — pomysł Franciszka Rzihy na zbudowanie sieci moteli
01:17:12 — „Cały majątek dziadka został przejęty przez Niemców”; Franciszek Rziha twierdził, że jest Polakiem
01:19:24 — niemiecki lokator „Rzihówki” (gestapowiec) i zabawna historia udowadniania wyższości rasy nordyckiej nad słowiańską
01:22:45 — wyprowadzka gestapowca i nowy lokator Kloze — szef wszystkich kopalni naftowych dystryktu gorlickiego; kradzież wyposażenia domu przez Klozego
01:25:25 — „Rzihówka” zajęta przez NKWD, SB, a później Sektor (Kopalnictwo); Rzihowie mieszkający na piętrze
01:27:15 — zaskakujący list z Niemiec Zachodnich od byłej żony Klozego
01:29:04 — bezowocne próby uzyskania odszkodowania za utracone mienie
01:31:45 — opis gorlickiej ubecji skasowanej w 1975 r.; seria dziwacznych śmierci w Gorlicach
01:35:10 — zaangażowanie Longina Cegielskiego — ojca Tadeusza Cegielskiego, w 1967 r. podsekretarza stanu, szefa SLD, ministra, w 1976 r. wicepremiera — w likwidację gangu ubeckiego
01:36:55 — Franciszek Rziha — filantrop; kradzież z kasy miejskiej w sierpniu 1939 r. 100 tys. złotych darowanych przez Rzihę na kanalizację, oświetlenie i Dom Spokojnej Starości w Gorlicach
01:38:20 — historia „Rzihówki” po śmierci dziadków (Olga †1965 r., Franciszek †1969 r., pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie)
Galeria
Tadeusz Cegielski
Franciszek i Olga Rzihowie z córką Marysią i jej przyjaciółką Marysią Boczkówna przed Patrią w Krynicy
Rodzina Rzihów w Krakowie ok. 1933 r.
Informacja o Wilhelmie Rzihu — bracie Franciszka inwestującego w naftę w 1907 r.
Inserat w IKC (Ilustrowany Kurier Codzienny)
Kopalnia „Śląsk” w Szymbarku–Bystrej 1921 r.
Kopalnia Zawisza na Magdalenie, jesień 1940 r.
Kopalnia „Zawisza” zimą
Kopalnia „Zawisza”
Kopalnia „Zawisza”, późne lata 30. XX w.
Dom Rzihów przy ul. Dworskiej (dzisiaj Wróblewskiego); projekt Józefa Baruta
Rzihówka od strony ogrodów i ulicy Legionów
Rzihówka od strony ulicy, widok z góry w 1937 r., ulica Legionów na dole
Klasa IA gimnazjum 22 maja 1935 r. z profesorem Kaczorem; pierwsza z lewej Marysia Rzihówna
Pierwsze pokolenie fotografuje się na dachu Rzihówki, widok na ul. 3 Maja i Kołłataja
Marysia Rzihówna (Cegielska), w tle ul. Krasińskiego, październik 1939 r.
Marysia, w tle ul. Legionów, zima ok. 1940 r.
Gorlice, widok z dachu Rzihówki w 1963 r.
Gorlice, widok z tarasu na ul. Parkową i Krasińskiego; na pierwszym planie ogrody pani Tułeckiej
Koniec ogrodu, lipiec 1966 r., budowa pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego